Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures Truyền Thống

Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures Truyền Thống

Lời Mở Đầu: Bước Chân Vào Thị Trường Phái Sinh Tiền Điện Tử

Chào mừng quý độc giả đến với thế giới giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi hiểu rằng việc làm quen với các công cụ phái sinh có thể gây choáng ngợp, đặc biệt là khi phải phân biệt giữa hai loại hợp đồng phổ biến nhất: Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Futures) và Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Traditional Futures).

Cả hai đều là các công cụ phái sinh cho phép nhà giao dịch đầu cơ hoặc phòng ngừa rủi ro về biến động giá của tài sản cơ sở (trong trường hợp này là tiền điện tử) mà không cần sở hữu tài sản thực tế. Tuy nhiên, sự khác biệt cốt lõi nằm ở cơ chế đáo hạn và cách chúng duy trì sự liên kết với giá giao ngay (spot price).

Bài viết này sẽ đi sâu vào từng khía cạnh, giúp những người mới bắt đầu có cái nhìn rõ ràng và đưa ra quyết định giao dịch sáng suốt hơn.

Phần 1: Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Traditional Futures)

Hợp đồng tương lai truyền thống là nền tảng của thị trường phái sinh tài chính, có lịch sử hàng trăm năm. Trong bối cảnh tiền điện tử, chúng hoạt động dựa trên nguyên tắc tương tự.

1.1. Định Nghĩa và Cơ Chế Hoạt Động

Hợp đồng tương lai truyền thống là một thỏa thuận pháp lý ràng buộc giữa hai bên để mua hoặc bán một tài sản cụ thể (ví dụ: Bitcoin) với một mức giá xác định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai.

Đặc điểm quan trọng nhất của hợp đồng tương lai truyền thống là:

• **Ngày Đáo Hạn Cố Định:** Mỗi hợp đồng đều có một ngày hết hạn (expiration date) rõ ràng. Khi ngày này đến, giao dịch phải được thanh toán (thường là bằng tiền mặt, không phải giao tài sản thực tế trong crypto futures) hoặc được đóng lại trước đó.
• **Giá Giao Hàng (Settlement Price):** Giá mà tại đó hợp đồng được thanh toán vào ngày đáo hạn.

Để tìm hiểu sâu hơn về bản chất của hợp đồng tương lai nói chung, bạn có thể tham khảo định nghĩa cơ bản tại Futures Futures.

1.2. Ưu Điểm và Nhược Điểm

| Ưu Điểm | Nhược Điểm | | :--- | :--- | | Dễ hiểu hơn về mặt cấu trúc do có ngày đáo hạn rõ ràng. | Yêu cầu nhà giao dịch phải liên tục "cuộn" (roll over) vị thế trước ngày đáo hạn. | | Thường có tính thanh khoản cao hơn trên các sàn giao dịch truyền thống. | Chi phí cuộn vị thế có thể phát sinh (thông qua sự chênh lệch giữa giá hợp đồng hiện tại và hợp đồng tháng sau). | | Liên kết chặt chẽ với các quy định tài chính truyền thống. | Giới hạn thời gian nắm giữ vị thế. |

1.3. Cơ Chế Cuộn Vị Thế (Rolling Over)

Giả sử bạn mua một hợp đồng tương lai BTC-USD đáo hạn vào tháng 3. Nếu bạn muốn duy trì vị thế mua của mình sau tháng 3, bạn phải đóng hợp đồng tháng 3 và đồng thời mở một hợp đồng mới đáo hạn vào tháng 6 (nếu có). Quá trình này gọi là cuộn vị thế. Chi phí hoặc lợi ích từ việc cuộn vị thế phụ thuộc vào sự chênh lệch giá giữa hai hợp đồng (contango hoặc backwardation).

Phần 2: Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual Futures)

Hợp đồng tương lai vĩnh viễn (hay còn gọi là Perpetual Swaps) là một phát minh tương đối mới, được tiên phong trong thị trường tiền điện tử, nhằm mô phỏng hoạt động của hợp đồng giao ngay (spot) nhưng vẫn cho phép sử dụng đòn bẩy.

2.1. Định Nghĩa và Điểm Khác Biệt Cốt Lõi

Hợp đồng Perpetual loại bỏ ngày đáo hạn. Về cơ bản, bạn có thể giữ vị thế mua hoặc bán mãi mãi, miễn là bạn duy trì đủ ký quỹ (margin) để tránh thanh lý.

Sự khác biệt quan trọng nhất là cơ chế duy trì sự liên kết với giá giao ngay: **Phí Funding (Funding Rate)**.

2.2. Cơ Chế Phí Funding (Funding Rate)

Vì không có ngày đáo hạn để giá hội tụ về giá giao ngay, Perpetual Futures sử dụng Phí Funding để neo giữ giá hợp đồng với giá thị trường giao ngay.

• **Cách hoạt động:** Phí Funding được trao đổi trực tiếp giữa những người giữ vị thế Mua (Long) và người giữ vị thế Bán (Short) cứ sau một khoảng thời gian nhất định (thường là 8 giờ).

   *   Nếu Phí Funding dương: Những người Mua trả phí cho những người Bán. Điều này xảy ra khi giá hợp đồng cao hơn giá giao ngay, cho thấy tâm lý lạc quan quá mức.
   *   Nếu Phí Funding âm: Những người Bán trả phí cho những người Mua. Điều này xảy ra khi giá hợp đồng thấp hơn giá giao ngay, cho thấy tâm lý bi quan quá mức.

Mục đích của Phí Funding là khuyến khích các nhà giao dịch cân bằng lại thị trường. Nếu bạn phải trả phí Funding liên tục, bạn sẽ có động lực đóng vị thế của mình, giúp giá hợp đồng quay về gần giá giao ngay hơn.

2.3. Ưu Điểm và Nhược Điểm của Perpetual

| Ưu Điểm | Nhược Điểm | | :--- | :--- | | Không cần cuộn vị thế, cho phép nắm giữ vị thế dài hạn. | Phí Funding có thể trở thành chi phí đáng kể nếu thị trường nghiêng về một phía. | | Thanh khoản thường rất cao do tính linh hoạt. | Cơ chế Funding Rate phức tạp hơn đối với người mới bắt đầu. | | Giao dịch gần với giá giao ngay hơn so với các hợp đồng xa ngày đáo hạn. | Rủi ro thanh lý cao hơn do đòn bẩy lớn và không có ngày đáo hạn để thoát hiểm. |

Phần 3: Bảng So Sánh Chi Tiết

Để trực quan hóa sự khác biệt, chúng ta hãy xem xét bảng so sánh sau:

Đặc Điểm	Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Futures)	Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual)
Ngày Đáo Hạn	Có ngày đáo hạn cố định.	Không có ngày đáo hạn (Vĩnh viễn).
Cơ Chế Neo Giá	Giá hội tụ về giá giao ngay vào ngày đáo hạn.	Sử dụng Phí Funding (Funding Rate).
Chi Phí Duy Trì Vị Thế	Chi phí cuộn vị thế (Roll Over Cost) nếu muốn giữ lâu hơn.	Phí Funding (có thể là dương hoặc âm, trả cho bên đối lập).
Thanh Toán	Có thể là thanh toán vật lý hoặc tiền mặt (thường là tiền mặt trong Crypto).	Thanh toán bằng tiền mặt (USD hoặc Stablecoin tương đương).
Tính Thanh Khoản	Phụ thuộc vào hợp đồng tháng gần nhất.	Thường rất cao do tính linh hoạt.
Rủi Ro Chính	Rủi ro cuộn vị thế và sự khác biệt giá giữa các kỳ hạn.	Rủi ro Phí Funding cao và rủi ro thanh lý liên tục.

Phần 4: Những Cân Nhắc Quan Trọng Cho Nhà Giao Dịch Mới

Việc lựa chọn giữa Perpetual và Futures truyền thống phụ thuộc vào chiến lược giao dịch và mức độ chấp nhận rủi ro của bạn.

4.1. Chiến Lược Giao Dịch

• **Giao Dịch Ngắn Hạn và Đòn Bẩy Cao:** Perpetual Futures là lựa chọn phổ biến nhất. Tính linh hoạt và khả năng sử dụng đòn bẩy cao mà không bị giới hạn thời gian khiến chúng lý tưởng cho các nhà giao dịch lướt sóng (scalpers) và giao dịch trong ngày (day traders).
• **Phòng Ngừa Rủi Ro theo Kỳ Hạn:** Nếu bạn muốn phòng ngừa rủi ro cho một danh mục đầu tư trong một khoảng thời gian cụ thể (ví dụ: 3 tháng tới), Futures truyền thống với ngày đáo hạn cố định sẽ phù hợp hơn vì nó mô phỏng chính xác nhu cầu phòng ngừa rủi ro theo thời gian.

4.2. Quản Lý Rủi Ro: Đặc Biệt Chú Trọng đến Thanh Lý

Dù bạn chọn loại hợp đồng nào, việc quản lý rủi ro là tối quan trọng. Trong cả hai loại hợp đồng, việc sử dụng đòn bẩy quá mức có thể dẫn đến thanh lý.

• **Trong Perpetual:** Nếu bạn giữ vị thế Mua và thị trường giảm mạnh, bạn không chỉ phải đối mặt với thua lỗ trên vị thế mà còn có thể phải trả Phí Funding âm liên tục, làm hao mòn ký quỹ của bạn nhanh hơn.
• **Trong Futures Truyền Thống:** Rủi ro thanh lý vẫn tồn tại nếu ký quỹ của bạn giảm xuống dưới mức duy trì (Maintenance Margin), nhưng bạn có thời gian để đóng vị thế trước khi ngày đáo hạn nếu bạn dự đoán được xu hướng.

4.3. Khía Cạnh Pháp Lý và Quy Định

Thị trường phái sinh tiền điện tử đang phát triển nhanh chóng, và các quy định pháp lý có thể khác nhau đáng kể giữa các khu vực và các loại hợp đồng. Các sàn giao dịch luôn phải nỗ lực tuân thủ các quy tắc này. Việc hiểu rõ về các yêu cầu pháp lý liên quan đến các sản phẩm phái sinh là điều cần thiết để đảm bảo hoạt động giao dịch của bạn được an toàn và hợp pháp. Để có cái nhìn tổng quan về vấn đề này, bạn nên tham khảo thông tin về Tuân Thủ Pháp Luật và Quy Định Của Các Sàn Giao Dịch Futures.

Phần 5: Perpetual Futures – Sự Thống Trị Trong Crypto

Trong thực tế thị trường tiền điện tử hiện nay, Perpetual Futures đã vượt xa Futures truyền thống về khối lượng giao dịch. Lý do chính là sự tiện lợi:

1. **Không Cần Quản Lý Ngày Đáo Hạn:** Đây là yếu tố then chốt. Nhà giao dịch tiền điện tử thường có xu hướng nắm giữ dài hạn hoặc sử dụng đòn bẩy lớn, và việc phải liên tục cuộn hợp đồng là một sự bất tiện không cần thiết. 2. **Tính Đơn Giản Hóa:** Đối với người mới, việc chỉ cần nhìn vào một mã hợp đồng (ví dụ: BTC/USD Perpetual) dễ dàng hơn là phải theo dõi hàng loạt các hợp đồng đáo hạn khác nhau (ví dụ: BTC-MAR24, BTC-JUN24, BTC-SEP24).

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Futures truyền thống không còn chỗ đứng. Các tổ chức lớn hoặc các quỹ phòng hộ thường vẫn sử dụng Futures truyền thống vì chúng cung cấp sự chắc chắn về ngày thanh toán và ít bị ảnh hưởng bởi các biến động ngắn hạn của Phí Funding.

Kết Luận

Việc phân biệt giữa Perpetual Futures và Traditional Futures xoay quanh một yếu tố duy nhất: **Thời gian**.

• **Futures Truyền Thống:** Có thời hạn.
• **Perpetual Futures:** Vô thời hạn, được điều chỉnh bằng Phí Funding.

Đối với nhà giao dịch mới, việc bắt đầu với Perpetual Futures có thể là con đường dễ tiếp cận hơn do sự phổ biến và tính thanh khoản cao trên hầu hết các sàn giao dịch tiền điện tử lớn. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng, dù là công cụ nào, lợi nhuận luôn đi kèm với rủi ro, và việc nắm vững cơ chế đòn bẩy, ký quỹ, và đặc biệt là rủi ro thanh lý là điều kiện tiên quyết để tồn tại và phát triển trong thị trường phái sinh.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.